Przedszkolni odkrywcy
„Przedszkolni odkrywcy –
doświadczenia i eksperymenty w poznawaniu
otaczającego świata”
Innowacja pedagogiczno - metodyczna
Autor innowacji: Edyta Kiliszek
Rodzaj innowacji: pedagogiczno – metodyczna
Miejsce realizacji: Publiczne Przedszkole „Pluszowy Miś” w Żelechowie
Adresaci innowacji: Innowacją pedagogiczną będą objęte dzieci z grupy „Kropelki” 5 - 4- latki
Czas realizacji: Innowacja będzie realizowana raz lub dwa razy w miesiącu w roku szkolnym 2023/2024 i będzie obejmowała okres od września 2023 do czerwca 2024 roku z możliwością jej kontynuowania w następnym roku szkolnym.
Koszty i źródła realizacji: przedszkole zapewnia odpowiednie warunki lokalowe i organizacyjne niezbędne do prowadzenia doświadczeń i obserwacji. Innowacja nie wymaga zwiększonych nakładów finansowych.
„Powiedz mi, a zapomnę,
pokaż – a zapamiętam,
pozwól mi działać, a zrozumiem!”
Konfucjusz
- Wstęp
Naturalną cechą dziecka jest ciekawość, a także potrzeba zadawnia pytań, chęć poznawania otaczającego świata i dowiadywania się nowych, interesujących rzeczy. Najlepszym sposobem zaspokojenia naturalnej ciekawości dziecka są zabawy badawcze i eksperymenty. Zabawy te stanowią podstawę wielokierunkowego rozwoju dziecka. Rozwijając umiejętność krytycznego myślenia, myślenia przyczynowo – skutkowego, porównywania i uogólniania przyczyniają się do rozszerzenia horyzontów myślowych przedszkolaka. I chociaż niektóre eksperymenty wydają się trudne, bo związane z dziedzinami, takimi jak fizyka czy chemia, to dają dziecku okazję do odkrywania i zgłębiania fascynującego świata przyrody i techniki, a wiedza i umiejętności zdobywane we wczesnym dzieciństwie staną się inspiracją i pomostem do wiedzy zdobywanej na kolejnych szczeblach edukacji.
Poprzez pracę z dziećmi zauważyłam duże zainteresowanie zjawiskami dotyczącymi świata przyrody i techniki.
- Cele innowacji
Cele ogólne:
- rozbudzenie ciekawości otaczającego świata;
- nauczenie dzieci prowadzenia obserwacji, zadawnia pytań i wyciągania wniosków z przeprowadzonych doświadczeń i eksperymentów;
- podniesienie jakości pracy przedszkola w zakresie stosowania nowoczesnych metod zabawowych, twórczych;
- zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych przez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności.
Cele szczegółowe:
- zainteresowanie otaczającym światem;
- stymulowane rozwoju, kreatywności, myślenia i ekspresji;
- rozwijanie naturalnej zdolności dziecka do stawiania pytań;
- poszerzenie wiedzy, poznanie nowych pojęć;
- sprawianie radości z możliwości eksperymentowania;
- kształtowanie zdolności do analizowania, ciekawości badawczej;
- rozwijanie spostrzegawczości, twórczości i kreatywności.
- Metody realizacji:
- Czynne:
- pokaz z objaśnieniem, badanie, eksperymentowanie, pomiar;
- metody aktywizujące: zabawy badawcze, doświadczenia, zabawa dydaktyczna z elementami eksperymentu, burza mózgu.
- Oglądowe:
- obserwacja
- pokaz
- podanie przykładu, wzoru postepowania
- filmy edukacyjne
- prezentacje multimedialne.
- Słowne:
- rozmowy
- opisy
- zagadki
- bajki i opowiadania
- objaśnienia
- instrukcje.
- Formy:
- praca indywidualna
- w małych zespołach
- praca z całą grupą.
- Tematyka zajęć:
Innowacja ma charakter otwarty - jej treści mogą być rozszerzane w zależności od zainteresowań dzieci. Zagadnienia zostały opracowane w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego. Zawiera ona poszczególne zagadnienia:
- Powietrze
- Ziemia
- Woda
- Ogień
- Dźwięki
- Magnesy
L.p.
Tematyka zajęć
Podejmowane działania
Przewidywane osiągnięcia dziecka
1.
Gdzie jest powietrze?
Doświadczenie: dmuchanie przez słomkę do miski z wodą, powstają bąbelki.
Podejmuje działanie odkrywcze. Wie, że powietrze jest bezbarwne i widoczne w wodzie w postaci bąbelków.
2.
Czy powietrze jest lekkie?
Doświadczenie: w misce z wodą zanurzamy zakręconą plastikową butelkę i puszczamy.
Wie, że powietrze jest lekkie. Współpracuje w grupie.
3.
Z czego składa się gleba?
Eksperyment: do słoika wsypujemy tyle ziemi, żeby zajęła prawie połowę jego objętości. Resztę uzupełniamy wodą. Zakręcamy słoik i potrząsamy. Następnie odstawiamy słoik na pewien czas.
Poznaje składniki gleby. Wie, że najcięższe składniki są na dnie, a najlżejsze pływają na powierzchni wody.
4.
Wulkan
Doświadczenie: na środku talerza ustawiamy szklankę i przymocowujmy ja taśmą klejącą. Folią aluminiową pokrywam talerz wraz ze szklanką. W środku wycinamy dziurę w folii. „Wulkan” ustawiamy na tacy, aby „lawa” się nie rozlała. Wlewamy do wulkanu wodę, wsypujemy sodę oczyszczoną oraz barwnik. Wlewamy jednym ruchem ocet.
Współdziała w grupie. Podejmuje działania badawcze, wypowiada się na temat. Poznaje reakcję chemiczną imitującą wybuch wulkanu (połączenie sody oczyszczonej z octem);
nie nastąpił on gwałtownie – „lawa” powoli wyciekała z „krateru”.
5.
Czy w glebie znajduję się woda?
Doświadczenie: do plastikowego pudełka wsypujemy świeżą ziemię. Nakrywamy je odwróconym przezroczystym naczyniem plastikowym lub szklanym.
Podejmuje działanie odkrywcze. Wie, że woda znajduje się w glebie.
6.
Bezkształtna woda
Doświadczenie: przelewamy wodę z szklanki do pojemników o różnych kształtach.
Wie, że woda nie ma kształtu, przyjmuje kształt pojemnika, w jakim się znajduję.
7.
Wędrująca woda
Eksperyment: przygotowujemy 6 szklanek, do co drugiej wlewamy wodę i dodajemy barwnik. Do przygotowanych szklanek wkładamy złożone paski papierowe ręczniki.
Podejmuje działanie odkrywcze. Wie, że woda wędruje. Nie ma żadnej pompy, która ją tłoczy ku górze. Sama, wbrew prawu grawitacji „wspina” się – w tym przypadku po papierze i przechodzi do drugiej szklanki. Jest to zjawisko analogiczne do pobierania wody przez drzewo – cząsteczki wody poprzez kapilary wędrują do góry.
8.
Co tonie, co pływa i jak się nazywa?
Doświadczenie: do miski wlewamy. Dzieci umieszczają na powierzchni wody w misce różne przedmioty np. piłeczka, łyżka, zakrętka, klocek, moneta, piórko itp.
Współdziała w grupie. Podejmuje działanie badawcze. Wie, że przedmioty ciężkie toną, zaś lekkie nie.
9.
Magiczny ziemniak
Doświadczenie: przygotowujemy 2 szklanki.
W jednej szklance przygotowujemy roztwór soli i umieszczamy w niej plaster ziemniaka. Do drugiej szklanki nalewamy wody i wkładamy plaster ziemniaka.
Podejmuje działanie badawcze. Wie, że substancje płynne mają różny ciężar. Woda słona (oceany i morza) ma większy ciężar niż woda słodka (rzeki i jeziora). W słonej wodzie wszystko pływa.
10.
Tęcza z cukierków
Doświadczanie: wokół rantu talerza układamy cukierki Skittles w kształcie okręgu, następnie wlewamy powoli na środek talerza wodę i obserwujemy, co się dzieje.
Współdziała w grupie. Poznaje zasady barwienia wody.
11.
Co nam daje ogień?
Eksperyment: zapaloną świeczkę przykrywamy słoikiem. Po kilku minutach delikatnie dotykamy słoik.
Wie, że ogień daje nam ciepło. Współdziała w grupie.
12.
Czego potrzebuje ogień?
Eksperyment: zapalamy trzy małe świeczki (podgrzewacze). Dwie z nich stawiamy na pokrywce i nakrywamy je małymi słoikami i w tej pozycji zakręcamy. Jedną przykrywamy dużym słoikiem.
Wie, że ogień potrzebuje tlenu, aby się palił.
Współdziała w grupie.
13.
Do czego służy ucho?
Eksperyment: dzieci oglądają ilustrację przedstawiające wnętrze ucha. Wyjaśniamy dzieciom do czego służy ucho i jak jest zbudowane.
Dzieci obracają się kilka razy wokół własnej osi, a następnie siadają.
Poznaje budowę ucha. Wie, że ucho służy do słuchania, ale jest także narządem równowagi.
14.
Szklana orkiestra.
Doświadczenie: do ośmiu takiej samej wielkości szklanek wlewamy wodę, dbając o to, by jej poziom nie był taki sam. Później uderzamy w nie lekko ołówkiem i sprawdzamy, czy szklanka wydaje inny dźwięk. Następnie trzeba ustawić szklanki w rzędzie, zaczynając od tej, w której jest najwięcej wody, a kończąc na tej, w której wody jest najmniej i na odwrót.
Rozumie, że wysokość dźwięków zależy od ilości wody w szklance. Współdziała w grupie.
15.
Co przyciąga magnes?
Eksperyment: dzieci otrzymują magnesy, sprawdzają za pomocą dotyku, które przedmioty znajdujące się w sali są przyciągane, a które nie.
Podejmuje działania odkrywcze, wypowiada się na temat. Poznaje, że magnes przyciąga metal.
16.
Samoloty
Doświadczenie: dzieci siadają naprzeciwko siebie. Jedno dziecko trzyma kartkę z narysowaną trasą w kształcie „leniwej ósemki”. Na kartce leży mały papierowy samolocik z przyklejonym spinaczem biurowym. Drugie dziecko manipuluje magnesem pod kartką w taki sposób, aby samolot poruszał się po wyznaczonym torze „leniwej ósemki”. Następuje zamiana ról.
Współdziała w grupie. Podejmuje działanie odkrywcze. Wie, że magnes przyciąga metal, nawet przez papier.
17.
Zgubiony przedmiot
Doświadczenie: do szklanki wkładamy igłę i nalewamy wody. Przykładamy magnes do ścianki szklanki i wyciągamy zgubiony przedmiot bez dotykania.
Podejmuje działania odkrywcze. Wie, że magnes przyciąga metalowe przedmioty. Siła przyciągania magnesu działa także przez szkło i wodę.
- Spodziewane efekty:
Dziecko:
- pogłębianie wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym;
- wyrabianie umiejętności organizowania i planowania pracy, wdrażania nawyku wykonywania jej do końca;
- kształcenie umiejętności rozwijania swoich zainteresowań i uzdolnień;
- rozwijanie umiejętności logicznego myślenia;
- kształcenie umiejętności zgodnego współdziałania w grupie;
- doskonalenie umiejętności wyciągania wniosków z samodzielnie przeprowadzonych eksperymentów;
Nauczyciel:
- wzbogacenie własnego warsztatu pracy o cenne metody (z elementami odkrywania, eksperymentowania, obserwowania, doświadczania) i formy pracy z dziećmi, pozwalające zaspokoić ich ciekawość poznawczą, a także angażujące dzieci;
- zdobycie doświadczenia w zakresie monitorowania i ewaluowania efektów ewaluacji.
- Ewaluacja innowacji:
Ewaluacja to systematyczne badanie wartości innowacji. Będzie ona prowadzona na bieżąco oraz na koniec roku szkolnego.
Kryteria ewaluacji:
- trafność doboru i zakresu treści programowych,
- dostosowanie do realiów przedszkola,
- efektywność i przydatność innowacji.
Ewaluacja przeprowadzona zostanie na podstawie:
- systematycznej obserwacji dzieci ,
- rozmów z dziećmi,
- rozmów z rodzicami i ich opinii zebranej na podstawie ankiety na zakończenie innowacji,
- opinii dyrektora przedszkola.
Dokumentowanie przebiegu innowacji:
- miesięczne plany dydaktyczno – wychowawcze,
- zapisy w dzienniku zajęć przedszkolnych,
- strona internetowa przedszkola,
- fanpage przedszkola na Facebook’u.
- Podsumowanie
Niniejsza innowacja ma na celu zaprezentowanie korzyści płynących z przeprowadzenia eksperymentów wyjaśniających różnorodne zjawiska przyrodnicze. Dzięki obserwacji i czynnemu uczestnictwu dzieci będą mogły samodzielnie doświadczyć i zrozumieć szereg zjawisk, które dzieją się wokół nich każdego dnia, które widzą, ale nie do końca rozumieją jak one powstają i dlaczego występują. Ponadto przeprowadzenie powyższej innowacji da dzieciom możliwość nauki pracy w grupie, prowadzenia obserwacji, wyciągania wniosków a także da możliwość rozwijania zainteresowań i pogłębiania wiedzy przyrodniczej.
- Bibliografia:
- Ashbrook P. Nauka jest prosta. Ponad 250 propozycji zajęć dla przedszkolaków. Wyd. Jedność. Kielce 2007.
- Jelinek J. A.: Eksperymentowanie: dziecięce badanie rzeczywistości. „Wychowanie w Przedszkolu” 2012. Nr 8.
- Krajnik M.: Zabawy badawcze. „Wychowanie w Przedszkolu”. 2003. Nr 9.
- Krzempek A.: W laboratorium dźwięku „Bliżej Przedszkola”. 2014. Nr 1.
- Krzempek A.: Zabawy z powietrzem. „Bliżej Przedszkola”. 2013. Nr 11.
- Łasocha N.: Ciągle pada: zabawy badawcze dla pięciolatków. „Bliżej Przedszkola”. 2013.Nr 10.
- Muchacka B.: Zabawy badawcze w edukacji przedszkolnej. Wyd. Naukowe AP. Kraków 2006.
- Muchacka B.: Zabawy badawcze dzieci w przedszkolu. Wyd. Naukowe WSP. Kraków 1992.
- Myśliwska B.: Co pływa, a co tonie. „Wychowanie w Przedszkolu” 2003. Nr 3.
- Pleskot M. A., Staszewska-Mieszek A.: Kocham przedszkole. Program wychowania przed-szkolnego. Wyd. WSiP. Warszawa 2016.
- Podstawa programowa wychowania przedszkolnego z dnia 14 lutego 2017 roku;
- Staniek M., Staniek S.: Świat Małego odkrywcy – zabawy eksperymentalne. Wyd. O. D. M. Metris. Rogów 2012.
- Taylor B.: Zabawa i nauka. Bateria i magnesy. Wyd. Polska Oficyna Wydawnicza BGW. Warszawa 1991
- Taylor B.: Zabawa i nauka. Co pływa, a co tonie. Wyd. Polska Oficyna Wydawnicza BGW. Warszawa 1991.
- Taylor B.: Zabawa i nauka. Kolor i światło. Wyd. Polska Oficyna Wydawnicza BGW. Warszawa 1991.