KOMPETENCJE KLUCZOWE

W PRZEDSZKOLU

                Kompetencja to według słownika języka polskiego „zakres czyjejś wiedzy, umiejętności i doświadczenia” (https://sjp.pwn.pl/sjp). Inne definicje dodają jeszcze do tego zestawu komponent postawy. Kompetencje nabywamy w toku kształcenia przez całe życie. Mogą to być kompetencje kierunkowe, odnoszące się do wiedzy i umiejętności w określonej dziedzinie, czyli kompetencje merytoryczne, np. kompetentny lekarz, nauczyciel, kierowca, ale mogą też odnosić się do ogólnych umiejętności i wiedzy, niezbędnych w każdym zawodzie i w ogólnym funkcjonowaniu człowieka oraz współżyciu z innymi ludźmi.

Te ogólne, ponad przedmiotowe kompetencje, niezbędne do funkcjonowania we współczesnym świecie nazywamy kompetencjami kluczowymi.

                Wyróżniamy osiem kompetencji kluczowych:

1. Alfabetyzacja
2. Wielojęzyczność
3. Kompetencje matematyczne i naukowo – techniczne
4. Kompetencje cyfrowe
5. Kompetencje personalne, społeczne i uczenia się
6. Kompetencje obywatelskie
7. Przedsiębiorczość
8. Świadomość kulturowa i ekspresja.

Kompetencje kluczowe są podstawowymi kompetencjami pozwalającymi człowiekowi na sprawne, estetyczne i zrównoważone funkcjonowanie we współczesnym świecie. Wszystkie są uważane za równie ważne, istotne jest więc zapewnienie dzieciom sytuacji edukacyjnych wspierających rozwój wszystkich wspomnianych kompetencji. Rozwijanie kompetencji kluczowych zaczynamy już w przedszkolu, tworząc istotne i mocne ich podstawy. Sprzyja temu fakt, iż okres dzieciństwa cechuje ciekawość świata i szybkie tempo rozwoju. Pierwsze lata życia dziecka decydują o jego dalszym funkcjonowaniu, to właśnie wtedy kształtują się jego możliwości intelektualne i rozwija się większość wrodzonych predyspozycji

Kompetencje kluczowe są kombinacją wiedzy, umiejętności i postaw. Są rozwijane w ciągu całego życia człowieka.

ALFABETYZACJA

Wiedza. Kompetencja ta obejmuje wiedzę z zakresu czytania i pisania oraz zrozumienie pisanego tekstu, a zatem wymaga znajomości słownictwa i funkcji języka. Obejmuje świadomość głównych typów interakcji słownych, znajomość tekstów literackich i nieliterackich oraz głównych cech różnych stylów języka.

Umiejętności:

5. wyszukiwania, zbierania i przetwarzania informacji;
5. formułowania i wyrażania ustnych i pisemnych argumentów w przekonujący sposób;
5. krytycznego myślenia i oceny informacji;
5. komunikowania się zarówno ustnie jak i na piśmie w różnych sytuacjach;
5. monitorowania i dostosowywania własnej komunikacji do wymagań sytuacji.

Postawy. Pozytywne nastawienie do umiejętności czytania i pisania oznacza orientację na krytyczny i konstruktywny dialog, wykazywanie zainteresowania w interakcji z innymi, a także świadomość wpływu języka na innych oraz używanie języka w sposób pozytywny i społecznie odpowiedzialny.

Przykładowe działania przedszkola:

• słuchanie utworów literackich,
• stwarzanie sytuacji do wypowiedzi dzieci,
• nauka tekstów na pamięć, występy artystyczne,
• zabawy logopedyczne,
• umożliwienie z korzystania z biblioteczki przedszkolnej,
• ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej,
• udział dzieci w spektaklach teatralnych.

 

WIELOJĘZYCZNOŚĆ

Wiedza. Ta kompetencja wymaga znajomości słownictwa i gramatyki funkcjonalnej różnych języków. Obejmuje wiedzę na temat konwencji społecznych i aspektu kulturowego danego języka.

Umiejętności:

5. rozumienia komunikatów mówionych,
5. inicjowania, podtrzymywania i kończenia rozmowy,
5. czytania,
5. rozumienia i tworzenia tekstów.

Postawy. Pozytywne nastawienie wiąże się z uznaniem różnorodności kulturowej, zainteresowaniem różnymi językami i komunikacją międzykulturową. Obejmuje również szacunek dla każdej osoby i jej języka ojczystego.

Przykładowe działania przedszkola:

• dzieci uczestniczą w zajęciach języka angielskiego,
• poznają i utrwalają podstawowe słowa i zwroty w języku angielskim,
• uczestniczą w grach i zabawach ruchowych,
• słuchają i śpiewają piosenki w języku angielskim.

 

KOMPETENCJE MATEMATYCZNE I NAUKOWO TECHNICZNE

Wiedza. Niezbędna wiedza z matematyki obejmuje znajomość liczb, miar, podstawowych operacji matematycznych, rozumienie terminów i pojęć matematycznych.

Niezbędna wiedza z zakresu nauki, technologii i inżynierii obejmuje podstawowe pojęcia naukowe, teorie, zasady i metody, technologię, produkty i procesy technologiczne, zrozumienie wpływu nauki i technologii na świat przyrody.

Umiejętności:

5. stosowania podstawowych zasad i procesów matematycznych w codziennych kontekstach w domu i w pracy (np. finanse),
5. rozumowania matematycznego,
5. komunikowania się w języku matematycznym,
5. odczytywania danych statystycznych i wykresów,
5. rozumienia nauki jako procesu dochodzenia do wiedzy,
5. posługiwania się logiką i racjonalnością,
5. używania i obsługiwania narzędzi i maszyn,
5. wykorzystywania danych naukowych, aby osiągnąć cel lub podjąć decyzję bądź wniosek oparty na dowodach.

Postawy. Pozytywne nastawienie w matematyce oznacza szacunek dla prawdy chęć szukania przyczyn i oceny ich ważności.

Kompetencje te obejmują postawę krytycznej oceny i ciekawość, troskę o kwestie etyczne oraz wsparcie dla bezpieczeństwa i środowiska.

Przykładowe działania przedszkola:

• zabawy w przeliczanie, klasyfikowanie, mierzenie, ważenie,
• orientacja w schemacie ciała, przestrzeni, na kartce,
• porównywanie liczebności zbiorów,
• wprowadzenie zagadnienia rytmu i następstwa czasu,
• obserwacje zjawisk atmosferycznych i przyrodniczych,
• prowadzenie kalendarza pogody,
• prowadzenie hodowli roślin w salach,
• eksperymentowanie, doświadczanie z lupą, poznawanie podstawowych praw fizycznych i chemicznych.

 

KOMPETENCJE CYFROWE

Wiedza. Rozumienie, w jaki sposób technika cyfrowa i technologie mogą wspierać komunikację, kreatywność i innowacje oraz świadomość ich możliwości, ograniczeń, skutków i ryzyka.

Umiejętności:

5. korzystania, uzyskiwania dostępu, filtrowania, oceny, tworzenia, programowania i udostępniania treści cyfrowych,
5. zarządzania i ochrony informacji, treści, danych i tożsamości cyfrowych,
5. rozpoznawania i skutecznego współpracowania z oprogramowaniem, urządzeniami , sztuczną inteligencją.

Postawy. Zaangażowanie w technologie i treści cyfrowe wymaga refleksyjnego i krytycznego, a zarazem otwartego, nastawionego na przyszłość podejścia. Wymaga również etycznego i bezpiecznego, odpowiedzialnego podejścia do korzystania z tych narzędzi.

Przykładowe działania przedszkola:

• wykorzystywanie narzędzi multimedialnych w pracy edukacyjnej: komputerów, tablic multimedialnych, programów komputerowych, Internetu,
• nauka kodowania przez zabawę,
• realizacja zajęć na temat bezpieczeństwa w sieci.

 

KOMPETENCJE PERSONALNE, SPOŁECZNE I UCZENIA SIĘ

Wiedza. Zrozumienie kodów postępowania i zasad komunikacji akceptowanych w różnych społeczeństwach i środowiskach.

Wiedza na temat strategii uczenia się, sposobów rozwijania kompetencji i możliwości kształcenia, szkolenia i kariery.

Umiejętności:

5. identyfikowania swoich umiejętności,
5. podejmowania decyzji,
5. uczenia się,
5. pracy indywidualnej i grupowej,
5. organizowania nauki,
5. wytrwałości i konsekwencji,
5. poszukiwania wsparcia,
5. skutecznego zarządzania karierą,
5. radzenia sobie ze stresem,
5. komunikowania się,
5. współpracy i negocjacji
5. budowania zaufania i empatii.

Postawy. Opiera się na postawie współpracy, asertywności i integralności. Obejmuje poszanowanie różnorodności innych i ich potrzeb oraz pokonywanie uprzedzeń i umiejętności kompromisu. Ludzie powinni być w stanie zidentyfikować i postawić sobie cele, motywować samych siebie i rozwijać odporność i pewność siebie w dążeniu do osiągnięcia sukcesu i nauce przez całe życie.

Przykładowe działania przedszkola:

• zachowanie rytmu dnia uczy dzieci gospodarować czasem przeznaczonym na zabawę, naukę, odpoczynek,
• umiejętność uczenia się kształtowana jest poprzez realizację wszystkich obszarów podstawy programowej wychowania przedszkolnego,
• organizowanie zabaw badawczych, sytuacji umożliwiających dzieciom samodzielne doświadczanie, obserwację i wyciąganie wniosków,
• korzystanie z tradycyjnych i nowoczesnych źródeł wiedzy,
• organizowanie różnorodnej relaksacji, m.in. poprzez muzykokoterapię, bajkoterapię,
• nauka zdrowego stylu życia.

 

KOMPETENCJE OBYWATELSKIE

Wiedza. Kompetencje obywatelskie opierają się na wiedzy obejmującej podstawowe pojęcia i zjawiska dotyczące jednostek, grupy, organizacji pracy, społeczeństwa, gospodarki i kultury. Wymaga to zrozumienia wspólnych europejskich wartości. Obejmuje znajomość współczesnych wydarzeń, a także krytyczne zrozumienie głównych zmian w historii narodowej, europejskiej i światowej.

Umiejętności:

5. skutecznej współpracy z innymi, w tym zrównoważony rozwój społeczeństwa,
5. krytycznego myślenia i innych zaawansowanych umiejętności rozwiązywania problemów, a także umiejętności konstruktywnego udziału w działaniach społeczności, jak również w podejmowaniu decyzji na wszystkich poziomach, od lokalnego i krajowego, po europejski i międzynarodowy,
5. rozumienia roli i funkcji mediów w demokratycznych społeczeństwach.

Postawy. Poszanowanie praw człowieka jako podstawy demokracji. Zrozumienie wielokulturowości i aktywności obywatelskiej. Wsparcie różnorodności społecznej i kulturowej. Tożsamość europejska. Promocja kultury pokoju i niestosowania przemocy, gotowość do poszanowania prywatności innych osób oraz odpowiedzialność za środowisko.

Przykładowe działania przedszkola:

• nauka fundamentalnych pojęć: państwo, stolica, hymn, godło,
• organizowanie sytuacji edukacyjnych zapoznających dzieci z rodziną, historią okolicy przedszkola, miasta, kraju,
• organizowanie uroczystości z okazji świąt rodzinnych i państwowych,
• zwracanie uwagi na stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie adekwatne do sytuacji,
• uczenie tolerancji dla odmienności rasowej, fizycznej,
• eliminowanie postaw społecznie niepożądanych,
• ustalanie wspólnie z dziećmi kodeksów grupowych,
• organizowanie na terenie przedszkola akcji charytatywnych i społecznych na rzecz ludzi i zwierząt poszkodowanych przez los i chorych,
• organizowanie wycieczek do instytucji lokalnych i miejsc użyteczności publicznej,
• organizowanie spotkań z ludźmi wykonującymi różne zawody.

 

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

Wiedza. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości wymagają świadomości, że istnieją różne konteksty i możliwości do przekształcania pomysłów w działania osobiste, społeczne i działalność zawodową oraz zrozumienie, jak one powstają. Zrozumienie ekonomii i gospodarki. Świadomość zasad etycznych i samoświadomość własnych mocnych i słabych stron.

Umiejętności:

5. kreatywności, wyobraźni, myślenia strategicznego i rozwiązywania problemów oraz krytycznego i konstruktywnego myślenia,
5. zdolności do pracy zarówno jako jednostki, jak i w zespołach,
5. podtrzymywania aktywności,,
5. efektywnej komunikacji i negocjacji z innymi oraz radzenia sobie z niepewnością, poczuciem winy i ryzykiem w ramach podejmowania świadomych decyzji.

Postawy. Postawa przedsiębiorcza charakteryzuje się poczuciem inicjatywy i działania, aktywności, wybieganiem w przyszłość, odwagą i wytrwałością w dążeniu do osiągnięcia celów. Obejmuje chęć motywowania innych i doceniania ich pomysłów, empatię i troskę o ludzi i świat oraz odpowiedzialność i podejście etyczne.

Przykładowe działania przedszkola:

• codzienne zabawy w kącikach zainteresowań,
• organizowanie warunków do samodzielnego eksplorowania świata, eksperymentowania, doświadczania, podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych,
• realizacja tematycznych projektów,
• codzienne zabawy na placu zabaw, organizacja zabaw zespołowych uczących współodpowiedzialności i współpracy,
• udział dzieci w zawodach sportowych, konkursach plastycznych, muzycznych.

 

ŚWIADOMOŚĆ KULTUROWA I EKSPRESJA

Wiedza. Ta kompetencja wymaga znajomości kultury narodowej, regionalnej, europejskiej i globalnej oraz wyrażenia ich języka, dziedzictwa, tradycji i zrozumienia, jak te elementy mogą wpływać na siebie nawzajem. Obejmuje zrozumienie różnych sposobów komunikacji pomiędzy twórcą, uczestnikiem i publicznością w formie pisemnej, drukowanej i tekstów cyfrowych, teatru, filmu, tańca, gry, muzyki, architektury. To wymaga zrozumienia własnej rozwijającej się tożsamości i kultury oraz dziedzictwa w świecie różnorodności kulturowej.

Umiejętności:

5. wyrażania i interpretowania pomysłów,
5. doświadczenia emocji,
5. identyfikacji i realizacji możliwości osobistych, społecznych wartości poprzez sztukę i inne formy kulturowe,
5. angażowanie się w procesy twórcze, zarówno jako jednostka, jak i zbiorowo.

Postawy. Ważne jest otwarte podejście i szacunek dla różnorodności ekspresji kulturowej razem z etycznym i odpowiedzialnym podejściem do własności intelektualnej i kulturowej. Pozytywna postawa obejmuje również ciekawość świata, otwartość na wyobrażenie sobie nowych możliwości i chęć uczestnictwa w doświadczeniach kulturalnych.

Przykładowe działania przedszkola:

• organizowanie i swobodne zabawy plastyczne z wykorzystaniem różnorodnych technik,
• udział dzieci w konkursach plastycznych, muzycznych i tanecznych,
• organizowanie wystaw prac plastycznych,
• zajęcia muzyczno – rytmiczne, zabawy muzyczne i taneczne, słuchanie muzyki, ilustrowanie muzyki, interpretacja ruchowa,
• udział dzieci w uroczystościach w roli aktorów,
• organizacja koncertów muzycznych i przedstawień teatralnych na terenie przedszkola,
• udział dzieci w spektaklach teatralnych, zajęciach w bibliotece.

 

Źródło: artykuł ,,Kompetencje kluczowe - drogowskazy zrównoważonego życia" autor: Kamila Witerska, Bliżej Przedszkola nr 11.218/2019